روسای جمهور ایران؛ ۳۳سال در سازمان ملل چه گفتند؟

به گزارش آینده روشن، امسال سی و سومین سال است که جمهوری اسلامی ایران نماینده‌ای را راهی نیویورک می‌کند تا در جلسه مجمع عمومی سازمان ملل برای جهانیان سخنرانی کند.

بنابراین گزارش، از سال ۱۳۵۹ مقاماتی از کشورمان به صورت رسمی در این اجلاس مهم جهانی حضور یافته و به تبیین مواضع رسمی جمهوری اسلامی ایران در مقابل موضوعات مهم جهانی و روز پرداخته‌اند.

شهید رجایی و داستان پای برهنه روی میز

در اولین حضور مقامات کشورمان، شهید محمد علی رجایی نخست وزیر بود که مهر سال ۱۳۵۹ به نیویورک رفت. بر اساس خاطرات نزدیکان شهید رجایی قرار بود ابوالحسن بنی صدر رئیس جمهوری وقت ایران عازم نیویورک شود اما با نظر امام خمینی (ره) و به دلیل درگیری رئیس جمهوری با مسائل مربوط به جنگ که فرمانده کل قوای مسلح بود، محمد علی رجایی برای حضور در مجمع عمومی سفری کوتاه به نیویورک داشت. شهید رجایی در این سخنرانی که به طور نشسته و از جایگاه هیات ایرانی و نه از تریبون پیش بینی شده انجام شد، از نظام حاکم بر کشورهای جهان انتقاد کرد و از شرایط وقت که اوج جنگ سرد میان آمریکا و شوروی بود سخن گفت.از حواشی این سفر خاطرات بسیاری گفته شده که مشهور‌ترین آن نمایش شکنجه‌های زمان شاه بر بدن شهید رجایی مقابل خبرنگاران بوده است. در کنار این عمل انقلابی، سخنرانی رجایی هم بسیار آتشین بوده است. در بامداد روز ۲۶ مهر ۱۳۵۹ محمدعلی رجایی، نخست‌وزیر وقت جمهوری اسلامی ایران در جلسه ویژه شورای امنیت سازمان ملل متحد در نیویورک سخنرانی کرد.

روزنامه کیهان در خبری که‌‌ همان روز به نقل از خبرگزاری پارس به چاپ رسانده بود، نوشت: «محمدعلی رجایی نخست وزیر جمهوری اسلامی ایران در ساعت یک و چهل و پنج دقیقه بامداد امروز ۲۶ مهر ۵۹ بوقت تهران در جلسه شورای امنیت سازمان ملل پیرامون جنگ ایران و عراق سخنان مبسوطی ایراد نمود. بر اساس همین گزارش اجلاس شورای امنیت سازمان ملل متحد با ریاست نماینده شوروی در سازمان ملل در ساعت شش و پانزده دقیقه بوقت نیویورک آغاز به کار کرد. قبل از ایراد سخنرانی، محمدعلی رجایی به مدت یک ساعت و نیم با والد‌هایم دبیرکل سازمان ملل ملاقات و گفت‌و‌گو نمود.»

رجایی در این سخنرانی با برشمردن دلایل آغاز جنگ علیه ایران و اهداف صدام از این حمله، از سکوت جامعه جهانی در قبال جنگ به شدت انتقاد کرد. او همچنین ضمن تقبیح نظام حاکم بر جهان، در حین سخنرانی پای برهنه خود را روی میز گذاشت و با نشان دادن آثار شکنجه در زندان‌های دوران شاه، حمایت دولت آمریکا از شاه را مورد انتقاد قرار داد. این اقدام نخست‎وزیر ایران، از اتفاقات کم‌سابقه در سازمان ملل بود. پس از این سخنرانی با بالا گرفتن جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، فرصت حضور در نشست‎های مجمع عمومی سازمان ملل در سال‌های بعد از مقامات ایرانی گرفته شد و مقامات ایران به مدت هفت سال امکان حضور در این نشست را نیافتند.

سخنرانی محمدعلی رجایی از سخنرانی‌های به یاد ماندنی مقامات ایران در سازمان ملل متحد است. وی در این سخنرانی با تاکید بر تجاوز عراق به ایران به عنوان آغازگر حمله و تحمیل‌کننده جنگ میان دو کشور، تاکید کرد که «پایان عادلانه جنگ جز با سرکوب و مجازات تجاوزگر امکان‌پذیر نخواهد بود.»

علی اکبر ولایتی و نیابت از دو رئیس جمهور

اما پس از آن بیش از همه علی اکبر ولایتی، وزیر امور خارجه ایران که ۱۶ سال در این منصب بود در مجمع عمومی سازمان ملل شرکت می‌کرد. در یکی از این سفر‌ها، علی اکبر ولایتی در حال سخنرانی در سازمان ملل متحد به عنوان وزیر امور خارجه ایران بود که یک معترض با عجله به محل سخنرانی آمد و متن سخنرانی وی را گرفت و پاره کرد. در حالیکه نیروهای امنیتی مرد معترض را از محل سخنرانی دور می‌کردند، ولایتی به آرامی در حالیکه دست خود را در جیب کرده بود منتظر ماند. «یکی از اعضای هیئت همراه ما یک نسخه از متن را به همراه داشت و بلافاصله برای من آورد «،» من به صفحه ۱۰ متن رفتم و سخنرانی‌ام را ادامه دادم».

آیت الله خامنه ای؛ اولین رئیس جمهور ایرانی در نیویورک

در ۳۱ شهریور سال ۱۳۶۶ آیت الله خامنه‌ای به عنوان اولین رئیس جمهوری ایران در مجمع عمومی سخنرانی کردند. آیت الله خامنه‌ای رئیس جمهوری در چهل و دومین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک به عنوان دومین سخنران جلسه، در جمع نمایندگان ۱۵۰ کشور جهان گفتند: «ما مهم‌ترین هدف خود را تنبیه متجاوز می‌دانیم و امروز با نگاه به سرمایه عظیم و غیر قابل جبرانی که جنگ تحمیلی از ما گرفته است، بیش از همیشه به این هدف اهمیت می‌دهیم. ما با طرح مسئله تنبیه متجاوز نه فقط تکیه‌گاه مطمئنی برای امنیت خود جستجو می‌کنیم، بلکه این برای تمام منطقه، متضمن امنیت و ثبات است.»

«نظام سلطه به خود حق مى‌دهد که سازمانهاى بین‌المللى را زیر فشار قرار دهد؛ نمونه‌ى حاضر آن فشار امریکا بر شوراى امنیت و یونسکو است. نظام سلطه منافع سلطه‌گران را مطلق و موجب نادیده انگاشتن منافع دیگران مى‌شمارد؛ نمونه‌ى آن حضور تشنج‌زا و خطرآفرین ناوهاى امریکا در خلیج‌فارس است؛ که به استدلال حفظ منافع امریکا و بدون توجه به منافع کشورهاى منطقه انجام گرفته است. و خلاصه نظام سلطه تبلیغات جهانى را در دست مى‌گیرد و به کمک آن همه‌ى حقایق را واژگونه و همه‌ى این شیطنت‌ها را خدمت جلوه مى‌دهد، و راه مقابله با خود از سوى افکار عمومى عالم را مى‌بندد. پیام ما به همه‌ى ملت‌ها و دولت‌هاى جهان سوم و نیز به ملتهایى که دولتهاى آنان خود به وجود آورندگان نظام سلطه‌اند این است که دنیا بیش از این نباید این وضع ناهنجار را تحمل کند. باید به قدرت‌ها و دولتهاى بزرگ از سوى همه گفته شود در خانه‌هاى خودتان بنشینید، و دنیا را به همه‌ى مردم دنیا بسپرید، شما قیّم آن‌ها نیستید. در سازمان ملل دو تبعیض ناروا هست؛ حق وِتوُ و عضویت دائم در شوراى امنیت؛ این دو تبعیض باید برداشته شود.»

«باید حراست از حقوق و ارزشهاى زن را مورد تأکید قرار داده، در معیارهاى کنونى آن - که ساخته‌ى دست و پندار همین نظام سلطه است - تجدید نظر کنیم؛ و زن را جداً از وسیله‌اى براى التذاذ - که فرهنگ سلطه‌ى غرب عملاً بر او تحمیل کرده -‌‌ رها سازیم. زن یک عالِم، یک سیاستمدار، یک مدیر، یک شخصیت برجسته و بر‌تر از همه یک همسر و یک مادر آرى، اما یک وسیله براى کامجویى و سرگرمى نه. این است آنچه خواهد توانست به نیمى از بشریت هویت و شخصیت حقیقى‌اش را اعطاء کند؛ و خانواده را بنیانى ماندگار و مقدس ببخشد. این‌ها پیامهاى انقلاب ماست؛ نه فقط به آنان که گوش خود را آماده‌ى شنیدن نگه داشته‌اند، بلکه به همه‌ى آنان که مى‌توانند حجاب‌هاى شنیدن را کنار زنند و به قضاوت عادلانه روى آورند.»

آیت الله هاشمی و داستان کمرنگ حضور در سازمان ملل

اما پس از آیت الله خامنه‌ای، آیت الله هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور ایران شد که گویی یک سفر به نیویورک داشته است. ظاهرا این سفر در سال ۷۰ اتفاق افتاده که دومین سال اولین دوره ریاست جمهوری اوست. از متن سخنرانی هاشمی در این اجلاس، در منابع فارسی یا انگلیسی چیزی پیدا نمی‌شود اما اظهارنظری از هاشمی در مورد سخنرانی خودش در دست است. هاشمی می‌گوید زمانی که سخنرانی را آغاز می‌کند احساس کرده جو کنفرانس قبضه شده است. او می‌گوید بعد از اتمام سخنرانی هم دست زدن حضار آغاز شد به نوعی که «پایان دست زدن‌ها مشکل به‌نظر می‌رسید.» هاشمی این مطلب را در بیست و نهم آذر ۷۰ بیان کرده است.

سید محمد خاتمی و طرح گفتگوی تمدن ها

بعد از هاشمی رفسنجانی نوبت به سید محمد خاتمی رسید. در دوره هشت ساله ریاست جمهوری محمد خاتمی هم این کمال خرازی، وزیر خارجه ایران بود که بیش از همه مقام‌های ایرانی در مجمع عمومی سازمان ملل حضور یافت اما محمد خاتمی دو بار برای سخنرانی در مجمع عمومی، عازم نیویورک شد. خاتمی در اولین سفرش به نیویورک یکی از تاریخی‌ترین سخنرانی مقام‌های ایرانی در سازمان ملل را انجام داد. او از لزوم گفت‌وگو و مفاهمه سخن گفت و درخواست کرد که سال ۲۰۰۱ به نام سال گفت‌و‌گوی تمدن‌ها نام‌گذاری شود. این پیشنهاد رئیس‌جمهوری ایران با اجماع جهانی به تصویب رسید. خاتمی در سفر به نیویورک برای نخستین بار با ایرانیان مقیم آمریکا نیز دیدار کرد. آقای خاتمی در جلسه افتتاحیه مجمع عمومی سازمان ملل که بیل کلینتون نیز در آن سخنرانی می‌کرد، شرکت نکرد اما بیل کلینتون همتای آمریکایی آقای خاتمی در زمان سخنرانی رئیس جمهوری ایران در مجمع عمومی سازمان ملل حاضر شد. پس ازسخنرانی خاتمی هم تلاش‌هایی از سوی هیات آمریکایی برای دیدار دو رئیس‌جمهوری ایران و آمریکا انجام شد که با امتناع هیات ایرانی به نتیجه نرسید. خاتمی پس از این پیشنهاد تمایلی به ارائه پیشنهاد تازه از خود نشان نداد و فقط دو سال بعد با حضور دوباره در مجمع عمومی از طرح گفت‌و‌گوی تمدن‌ها دفاع کرد.

پرحاشیه ترین حضور۸ ساله یک رئیس جمهور

بعد از خاتمی نوبت به محمود احمدی‌نژاد رسید. محمود احمدی‌نژاد اولین رئیس جمهوری ایران است که در عکس یادگاری با همتای آمریکایی در سازمان ملل حاضر شده است. وی در طول ۸ سال ریاست جمهوری خود ۸ بار در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل به سخنرانی پرداخت که پرحاشیه‌ترین سخنرانی یک مقام ارشد کشورهای جهان را به خود اختصاص داده است. از سال اول سخنرانی‌اش که ادعا می‌کرد هاله نوری دور سر اوبوده تا سال‌های آخر که تقریبا در جمع سکوهای خالی به ایراد سخن می‌پرداخت. در سفر اول احمدی‌نژاد موضوع خلع سلاح، مبارزه با تروریسم و مساله فلسطین مورد نظر قرار گرفت و در ادامه اصول هسته‌ای ایران به استحضار حاضران مجمع عمومی ملل متحد رسید. اصولی همچون این‌که ایران طبق مبانی دینی، دستیابی به سلاح هسته‌ای را جایز نمی‌داند. در سفر دوم موضوعاتی مانند حقوق و ارزش زن و انتقاد از قوانین سازمان ملل مورد نظر رئیس‌جمهور وقت ایران بود، اما احمدی‌نژاد از عملکرد آمریکا در عراق هم انتقاد کرد، پیشنهاد تاسیس جبهه همبستگی برای صلح را داد و در قالب مساله هسته‌ای از عملکرد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم انتقاد کرد. در سفر سوم احمدی‌نژاد، او چالش‌های مهم بشریت را برشمرد و بعد از آن به آسیب‌شناسی این چالش‌ها پرداخت. موضوع هسته‌ای هم در انتهای سخنرانی احمدی‌نژاد مطرح شد. این سخنرانی احمدی‌نژاد رنگ و بویی اخلاقی و دینی هم داشت و او رویگردانی از اخلاق و آیین الهی را به عنوان نخستین دلیل مشکلات بشری برشمرده بود. سخنرانی سال ۸۷ احمدی‌نژاد رنگ و بویی فلسطینی داشت، اما او در سال ۸۸ ترجیح داد به انتقاد از سازمان ملل و رویه حاکم بر مناسبات بین‌المللی بپردازد. موضوع جالب در سخنرانی سال ۸۸ و ۸۹ احمدی‌نژاد نگرانی او نسبت به از بین رفتن فرهنگ بومی در جهان بود. سخنان احمدی‌نژاد در سال ۸۹ حاشیه‌دار‌تر بود؛ وقتی او به کالبدشکافی ۱۱ سپتامبر پرداخت و پیشنهاد مناظره با مسئولان آمریکایی در سازمان ملل متحد را داد. او همچنین پیشنهاد داد سال بعد سال انرژی هسته‌ای برای همه و بمب هسته‌ای برای هیچ‌کس نامگذاری شود و این دهه، دهه مدیریت مشترک جهانی باشد؛ پیشنهادهایی که به تصویب نرسید. مدیریت جهانی و مشکلاتی که از نبود مدیریت صحیح بر جهان برآمده، محور سخنان سال بعد احمدی‌نژاد بود. یکی از نکات بارز سخنرانی‌های احمدی‌نژاد در سازمان ملل ذکر ناب امام دوازدهم شیعیان بود و وی سخن خود را در مجمع عمومی با دعای فرج معروفش آغاز می‌کرد. سخنرانی آخر احمدی‌نژاد در مجمع عمومی هم وجهه آسیب‌شناسی مشکلات جهانی را داشت و با شعار معروف در سال آخر ریاست جمهوری‌ او تمام شد: «زنده‌باد بهار!»

روحانی و طرح جهان عاری از خشونت

حسن روحانی رئیس دولت یازدهم جمهوری اسلامی ایران هم سال گذشته برای اولین بار راهی نیویورک شد. وی در بخشی از سخنانش در شصت و هشتمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل گفت: ملت ایران برای همکاری با جامعه جهانی و همه‌ بازیگران منطقی بر اساس گام‌های برابر و احترام متقابل آماده است. رئیس جمهور ایران خطاب به باراک اوباما، رئیس جمهور امریکا گفت اگر خواهان «حل اختلاف‌ها» با تهران است، باید «منافع کوته‌بینانه گروه‌های فشار جنگ‌طلب» را نادیده بگیرد.

روحانی با تاکید بر اینکه ایران تهدیدی برای جهان نیست گفت: «ترکیب امید و تدبیر و اعتدال در سیاست خارجی به آن معناست که جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک قدرت منطقه‌ای نسبت به امنیت منطقه و جهان، مسئولانه برخورد می‌کند و آمادگی همکاری چند جانبه و همه جانبه با سایر بازیگران مسئول در این عرصه‌ها را دارد.»

رئیس جمهور ایران تصریح کرد: «سلاح هسته‌ای و کشتار جمعی هیچ جایگاهی در دکترین دفاعی ایران نداشته و با باورهای بنیادین مذهبی و اخلاقی ما در تعارض است.»

رئیس جمهور ایران با تاکید بر اینکه برنامه هسته‌ای ایران همواره صلح‌آمیز بوده است گفت: «من این‌جا به صراحت اعلام می‌کنم که این هدف، صرف نظر از مواضع دیگر بازیگران، هدف جمهوری اسلامی ایران بوده و خواهد بود.»

روحانی گفت: «جمهوری اسلامی ایران ضمن پافشاری بر اعمال حقوق خود و ضرورت احترام و همکاری بین المللی در اعمال این حقوق، آماده گفت‌وگوهای بدون تاخیر برای اعتمادسازی متقابل و رفع دو سویه ابهامات از طریق شفافیت کامل می‌باشد.»

وی تاکید کرد: «ایران به دنبال تعامل سازنده بر اساس احترام متقابل و منافع مشترک با دیگر کشورهاست و در این چارچوب در پی افزایش تنش با ایالات متحده نیز، نیست.»

رئیس جمهور ایران ضمن محکوم کردن تحریم‌ها علیه مردم این کشور گفت: «تحریم‌های غیر عادلانه، به عنوان جلوه دیگری از خشونت، ذاتا ضد صلح و ضد بشری هستند که برخلاف تبلیغات تحریم‌گران، دولت‌ها و نخبگان سیاسی را هدف قرار نمی‌دهند، بلکه بیش از همه مردمان عادی را قربانی دعواهای سیاسی خود می‌کنند.»

روحانی افزود: «تصور اینکه با مانع شدن از برنامه هسته‌ای ایران از طریق اعمال فشارهای غیرقانونی می‌توان صلح‌آمیز بودن چنین برنامه‌ای را تضمین کرد موهوم و به غایت غیر واقع‌بینانه است.»

وی تاکید کرد «پذیرش حق طبیعی، قانونی و مسلم ایران، به فرموده رهبر فرزانه انقلاب اسلامی، ساده‌ترین راه حل این موضوع است. این یک شعار سیاسی نیست.»

همچنین روحانی با محکوم کردن استفاده از رویکردهای نظامی در حل چالش‌های جهانی گفت نظامی‌گری «برخی بازیگران» و تعمیم ارزش‌های غربی، خطری واقعی برای صلح جهانی محسوب می‌شود.

وی حمله هواپیماهای بدون سرنشین به «مردم بی‌گناه» را محکوم کرد و تاکید کرد این حملات باید متوقف شوند.

رئیس جمهور ایران گفت راه حل نظامی برای حل بحران سوریه وجود ندارد و استفاده از زور تنها این بحران را تشدید خواهد کرد.

وی گفت بزرگ‌ترین تهدید برای خاورمیانه خطر افتادن سلاح‌های شیمیایی به دست گروه‌های افراط‌گرا و تروریستی است.

حسن روحانی گفت هیچ راه حلی خشونت‌آمیزی نمی‌تواند بحران‌های موجود در سراسر جهان را بر طرف کند و ایجاد طرح «جهان علیه خشونت و افراط‌گرایی» با حمایت سازمان ملل را خواستار شد.

روحانی پس از خاتمی دومین رئیس جمهوری از سوی ایران است که به مجمع عمومی سازمان ملل طرحی ارایه می‌دهد. طرح روحانی با عنوان جهان عاری از خشونت در شورای امنیت سازمان ملل به اتفاق آرا رای آورد و توانست به لایحه‌ای در این شورا تبدیل شود.